Podstawy prawne:
- ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 roku Ordynacja podatkowa (tj. Dz.U. z 2023 r., poz. 2383 z późn. zm.) dalej O.p.
- ustawa z dnia 6 marca 2018 roku Prawo przedsiębiorców (tj. Dz. U. 2024 poz. 236z późn.zm) dalej P.p
- ustawa z dnia 16 listopada 2016 roku o Krajowej Administracji Skarbowej (Dz. U. z 2023 roku poz. 615 z późn. zm.)
Cel kontroli
celem kontroli podatkowej jest sprawdzenie, czy kontrolowani wywiązują się z obowiązków wynikających z przepisów prawa podatkowego (art. 281 § 2 O.p.)
Tryb działania
kontrolę podatkową podejmuje się z urzędu (art. 282 O.p.)
Czynności organu przed podjęciem kontroli:
- analiza prawdopodobieństwa naruszenia prawa w ramach wykonywania działalności gospodarczej zgodnie z art. 47 ust 1 P.p.
- zawiadomienie kontrolowanego o zamiarze wszczęcia kontroli z wyłączeniem przypadków określonych w art. 48 ust. 11 P.p. oraz art. 282 c O.p.
Przykładowe przesłanki braku zawiadomienia to:
- kontrola zasadności zwrotu różnicy podatku lub zwrotu podatku naliczonego w rozumieniu przepisów o podatku od towarów i usług,
- przeprowadzenie kontroli jest niezbędne do przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa lub wykroczenia, przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego lub zabezpieczenia dowodów jego popełnienia;
- dotyczy niezgłoszonej do opodatkowania działalności gospodarczej;
- przedsiębiorca nie ma adresu zamieszkania lub adresu siedziby lub doręczanie pism na podane adresy było bezskuteczne lub utrudnione;
- organ podatkowy posiada informacje, z których wynika, że kontrolowany jest zobowiązany w postępowaniu egzekucyjnym w administracji.
W przypadku braku zawiadomienia po wszczęciu kontroli informuje się kontrolowanego o przyczynie braku zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli podatkowej.
Wszczęcie kontroli następuje poprzez:
- doręczenie kontrolowanemu lub osobie upoważnionej do reprezentowania kontrolowanego imiennego upoważnienia do przeprowadzenia kontroli oraz okazanie legitymacji służbowej (art. 49 ust. 1 P.p. oraz art. 284 § 1 O.p.)
- upływ terminu wskazanego w wezwaniu do stawienia się kontrolowanego, reprezentanta kontrolowanego lub pełnomocnika w siedzibie organu podatkowego w przypadku niemożności doręczenia upoważnienia i okazania legitymacji służbowej (art. 284 § 3 i 4 O.p.) okazanie legitymacji służbowej kontrolowanemu w przypadkach o których mowa w art 49 ust. 2 i art. 284a § 1 O.p. tj., gdy czynności kontrolne są niezbędne do przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego lub zabezpieczenia dowodów jego popełnienia.
W przypadku gdy organ przeprowadzający kontrolę miał obowiązek zawiadomienia kontrolowanego o zamiarze wszczęcia kontroli, kontrolę taką wszczyna się:
- nie wcześniej niż po upływie 7 dni od dnia doręczenia zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli;
- przed upływem 7 dni od dnia doręczenia zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli wyłącznie za zgodą lub na wniosek kontrolowanego;
- nie później niż przed upływem 30 dni od dnia doręczenia zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli.
Do czasu wszczęcia kontroli Kontrolowany ma prawo do złożenia korekt zeznań/deklaracji.
Środki prawne przysługujące kontrolowanemu:
- sprzeciw wobec podjęcia i wykonywania czynności (art. 59 P.p.)
- ponaglenie na niezałatwienie sprawy w terminie (art. 141 O.p.)
- zakaz podejmowania i prowadzenia równocześnie więcej niż jednej kontroli działalności przedsiębiorcy poza wyjątkami określonymi w art. 54 ust. 1 P.p.
Czynności kontrolne
- prowadzenie czynności kontrolnych w zakresie i czasie określonym w upoważnieniu do przeprowadzenia kontroli (art. 283 § 5 oraz art. 284b O.p., a także art. 49 ust. 9 P.p.)
- czynności kontrolnych dokonuje się w obecności kontrolowanego, reprezentanta kontrolowanego lub pełnomocnika, chyba że kontrolowany zrezygnuje z prawa uczestniczenia w czynnościach kontrolnych (art. 285 O.p. oraz art. 50 ust. 1 P.p. )
- miejsce przeprowadzenia czynności kontrolnych uregulowano w art. 285a i 285b ustawy O.p. oraz art. 51 P.p. Co do zasady czynności kontrolne prowadzone są w siedzibie kontrolowanego, za zgodą lub na wniosek kontrolowanego również w innym miejscu przechowywania dokumentacji oraz w miejscach związanych z prowadzoną przez niego działalnością i w godzinach jej prowadzenia, a za zgodą kontrolowanego w siedzibie organu podatkowego;
- uprawnienia kontrolujących wynikają z art. 286 O.p.
- obowiązki kontrolowanego wynikają z art. 287 O.p.
- z czynności kontrolnych sporządza się protokół z kontroli (art 53 P.p. oraz art. 290 O.p. )
Zakończenie kontroli podatkowej
- kontrola podatkowa powinna zostać zakończona bez zbędnej zwłoki, jednak nie później niż w terminie wskazanym w upoważnieniu (art. 284b O.p.),
- zakończenie kontroli następuje poprzez doręczenie przedsiębiorcy lub osobie upoważnionej do reprezentowania przedsiębiorcy protokołu kontroli (art. 291§ 4 O.p.),
- prawo złożenia zastrzeżeń lub wyjaśnień wraz z wnioskami dowodowymi w terminie 14 dni od dnia doręczenia protokołu – w przypadku, gdy kontrolowany nie zgadza się z ustaleniami protokołu (art. 291§1 O.p.),
- rozpatrzenie zastrzeżeń w terminie 14 dni od dnia ich otrzymania i zawiadomienie kontrolowanego o sposobie ich załatwienia (art. 291§2 O.p.),
- po zakończeniu kontroli podatkowej Kontrolowanemu zgodnie z art. 81b O.p. przysługuje prawo do skorygowania deklaracji podatkowej. Skorygowanie deklaracji następuje poprzez złożenie korygującej deklaracji (art. 81 § 2 O.p.). W przypadku braku korekt organ podatkowy może wszcząć postępowanie podatkowe, które ma na celu określenie wysokość zobowiązania podatkowego w objętym kontrolą okresie,
- kontrolowany obowiązany jest zawiadomić organ podatkowy o każdej zmianie swojego adresu dokonanej w ciągu 6 miesięcy od dnia zakończenia kontroli podatkowej, jeżeli w toku kontroli podatkowej ujawniono nieprawidłowości. W razie niedopełnienia tego obowiązku postanowienie o wszczęciu postępowania podatkowego uznaje się za doręczone pod dotychczasowym adresem (art. 291b O.p).
